Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ· πλήρης ο ουρανός και η γη της Δόξης Σου. Ωσαννά εν τοις Υψίστοις· Ευλογημένος ο Ερχόμενος εν Ονόματι Κυρίου. (Άγιος, Άγιος, Άγιος είσαι Κύριε των Δυνάμεων· γεμάτος ο ουρανός και η γη από τη Δόξα Σου. Σώσε μας, Ύψιστε Θεέ· Ευλογημένος ο Ερχόμενος στο Όνομα Του Κυρίου).
English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Παρασκευή 17 Αυγούστου 2012

Ποιο το ιστορικό της Ύψωσης του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού; Τι δηλώνει για τη ζωή μας;

Το ιστορικό
Στις 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει την παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.
Η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού από την βασιλομήτωρ Ελένη, αναφέρεται από πολλούς ιστορικούς της πρωτοβυζαντινής περιόδου (Σωκράτης, Σωζόμενος Θεοδώρητος, Ρουφίνος και Αμβρόσιος). Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες, ο ...
αυτοκράτωρ Αδριανός είχε οικοδομήσει επί του τάφου του Ιησού Χριστού ειδωλολατρικό ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Η Αγία Ελένη γνωρίζοντας αυτήν την παράδοση κατεδάφισε τον ναό και κάτω από τα θεμέλιά του βρήκε τρεις σταυρούς.

Προκειμένου να διαπιστωθεί ποιός σταυρός ήταν εκείνος Του Ιησού Χριστού, ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Μακάριος, ακούμπησε το σώμα μίας ευσεβέστατης νεκρής γυναίκας διαδοχικά και στους τρεις σταυρούς. Μόλις το νεκρό σώμα της γυναίκας ακούμπησε τον Τίμιο Σταυρό αναστήθηκε!
Την επομένη, την 14η Σεπτεμβρίου του 335μ.Χ. έγινε η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού σε περιφανές μέρος για να μπορούν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι οι περιχαρείς πιστοί.

Τρεις αιώνες μετά, ο αυτοκράτωρ Ηράκλειος ύψωσε για δεύτερη φορά τον Τίμιο Σταυρό, τον οποίο επανέφερε στα χέρια των Ορθοδόξων μετά από 14 χρόνια κατοχής Του από τους Πέρσες. Αυτό πραγματοποιήθηκε το έτος 628 μ.Χ. από τον πατριάρχη Ζαχαρία.

Ύψωση ονομάστηκε, γιατί οι πατριάρχες ύψωσαν, αναπαριστώντας τρόπον τινά τη στιγμή τής Σταυρώσεως, τον τίμιο Σταυρό σε επίσημη Ι.Ακολουθία, προκειμένου να τον δει, και στη συνέχεια προσκυνήσει, ο «λαός τού Θεού».

Τι δηλώνει για τη ζωή μας
Η Ύψωση δηλώνει τη διαρκή υπόμνηση (θέα) τού μυστηρίου τού Σταυρού.
Καθημερινό σταύρωμα σημαίνει αδιάλειπτο πνευματικό αγώνα κατά των παθών και των σατανικών πειρασμών. Η ψυχική αυτή (σταυρική) θυσία διενεργείται στο κέντρο της καρδιάς μας (Γολγοθάς), όπου ο νους μεταβάλλεται σε βωμό Αγίας Τραπέζης και ολόκληρο το σώμα μας σε Ναό τού Αγίου Πνεύματος. «Αυτοί που ανήκουν στο Χριστό», λέει ο Ι. Χρυσόστομος, έχουν σταυρώσει τη σάρκα τους με τα πάθη και τις επιθυμίες της, όπως ακριβώς κάποιος θα έλεγε, αυτοί έχουν δείξει ότι η σάρκα έχει καταστεί ανίκανη και ανενεργής για αμαρτωλές πράξεις. Έχουν παλέψει μαζί της τόσο αποτελεσματικά, ώστε έχει καταστεί γι’ αυτούς υπεράνω παθών και επιθυμιών...όταν ένας άνθρωπος είναι καρφωμένος σε ένα σταυρό και έχει τρυπηθεί με εκείνα τα καρφιά, αυτός είναι τσακισμένος – διαλυμένος απ’ τον πόνο και βασανισμένος, ούτως ειπείν, σε κάθε ίνα της ύπαρξής του. σε αυτήν την κατάσταση αυτός δε θα μπορούσε να ενοχλείται από τις επιθυμίες της σάρκας, αλλά κάθε πάθος και πονηρή επιθυμία θα τρεπόταν σε άτακτη φυγή από τον πόνο, που δεν αφήνει τόπο για εκείνα τα πάθη» (4η Κατήχηση).

Έτσι, καθημερινή ύψωση του προσωπικού μας σταυρού σημαίνει εμφάνεια (διαρκής ορατότητα, αναγνωρισιμότητα και παραδοχή) των (συνειδητών και ασυνείδητων) ενοχών, υπαρξιακών κρίσεων και εσωτερικών μας συγκρούσεων. Η θεατότητα (ύψωση) των προσωπικών μας προβλημάτων είναι αναγκαία, γιατί χωρίς την ανάδειξη και ανάδυση του προβλήματος (εξ-ομολόγηση) δεν είναι δυνατή καμία αυτο- ή ετερο- διάγνωση και άρα θεραπεία.
Ο πόνος («σταυρός») τού άθεου παραμένει αγιάτρευτος, αφού αρνείται στρουθοκαμηλικά όχι μόνο την Ανάσταση και Ύψωση του Χριστού (άρα και τη δική του), αλλά και αυτή τη «σταύρωση» τη δική του (αβεβαιότητα, αγωνία, πόνο, θάνατο).

Ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας (ΒΕΠΕΣ 7, 72) γράφει χαρακτηριστικά ότι ο σταυρωμένος Κύριος γίνεται «σπονδοφόρος» τής ψυχής μας, ειρηνεύοντας τις ασυνείδητες συγκρούσεις μας. Ενώ σαν αλεξικέραυνο ο σταυρός γειώνει τις αμαρτίες μας, ταυτόχρονα σαν βίντσι μας ανεβάζει στον ουρανό (Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, Προς Εφεσ. ΙΧ, Ι).

Όσο θυσιάζεται ο Θεάνθρωπος, τόσο δοξάζεται η Εκκλησία, που είναι το Σώμα Του.
Όσο αυτο-προσφέρεται (κενώνεται) ο άνθρωπος, τόσο ο ίδιος «πληρούται», αφού μόνο ένας «σταυρωμένος» μπορεί να υψωθεί!
Όσο νεκρώνονται (σταυρώνονται) τα πάθη μας, τόσο δυναμώνει το πνεύμα μας.
Όσο καθημερινά σταυρωνόμαστε («θανατούμεθα»), τόσο αληθινά ζούμε: «Ο ευρών την ψυχήν αυτού απολέσει αυτήν, και ο απολέσας την ψυχήν αυτού ένεκεν εμού ευρήσει αυτήν» (Ματθ. 10, 38-39)!
Τότε το «παθείν» (ο σταυρός) μας μεταβάλλεται σε χριστιανικό μαρτύριο, όπως συνέβη με τον ένα εκ των δυο ληστών. Γι’ αυτό, κάτω από κάθε αγία Τράπεζα τίθενται λείψανα Αγίων, ώστε συνεχώς να δείχνεται ότι η «δύναμη» της Εκκλησίας «εν ασθενεία τελειούται» (Β’ Κορ. 12, 9). Έτσι, λοιπόν, όσο θεάται, υψούμενος ο Σταυρός, τόσο απομακρύνεται ο θάνατος: «θανάτω θάνατον πατήσας»!

Έφαγαν οι Πρωτόπλαστοι από το «δένδρο τής γνώσης τού καλού και του κακού» και ασθένησαν πνευματικά; Τρώμε εμείς σήμερα από το ξύλο τού Σταυρού (το σώμα και το αίμα τού Κυρίου) και θεραπευόμαστε πνευματικά: «Ξύλω γαρ έδει το ξύλον ιάσασθαι» (Δοξαστικό του μεγάλου Εσπερινού).
Όσο έβλεπαν οι Εβραίοι το χάλκινο φίδι, που είχε κρεμάσει ο Μωυσής πάνω στο ραβδί του, σχηματίζοντας το σχήμα τού σταυρού και το οφιοειδές γράμμα S, τόσο παρέμεναν άτρωτοι από τα δήγματα των φιδιών (Αριθμ. 21, 9).
Όσο υψώνει ο ιερέας τον άρτο στην Προσκομιδή, τόσο περισσότερο καταδεικνύεται η Σταύρωση του Κυρίου.

Η ύψωση του προσωπικού μας σταυρού παρέχει ελπίδα και θάρρος για να συνεχίσουμε τον υπόλοιπο (ψυχοπνευματικό) αγώνα τής ζωής, αφού μας θυμίζει ότι με τη σταυρική θυσία τού Υιού (Θ. Λόγου) επήλθε η καταλλαγή μας με τον Θεό, και άρα η νίκη (ψυχοσωματική σωτηρία) τού ανθρώπου.

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η 14η Σεπτεμβρίου ήταν για το Βυζάντιο επέτειος πολιτικής νίκης, εξαιτίας τόσο τού «εν τούτω νίκα» τού Μ. Κωνσταντίνου, όσο και της ανάκτησης του Σταυρού από τους Πέρσες.
Πράγματι, στην εορτή τής Υψώσεως υπολανθάνει μια πολεμική ψυχολογία. Έτσι, η Ύψωση του Σταυρού λειτουργούσε για τους Βυζαντινούς ως κίνητρο υπαρκτικής ανάστασης και πολιτικής επ-αναβίωσης.
Συνεπώς, η σταυρική Ύψωση δηλώνει θεολογικά την πρόγευση μιας νίκης, που επιτυγχάνεται μέσα από το «παθείν» και τον θάνατο. Η «νίκη» αυτή, που μας χάρισε ο Χριστός, δεν είναι μια νίκη ηθική, νομική ή «πνευματική», αλλ’ οντολογική, αναφέρεται δηλ. σε ολόκληρη την κτίση ως η καθ-ολική σωτηρία της.

Ενώ προχριστιανικά ο «σταυρός» προκαλούσε φθορά και θάνατο, μετά Χριστό, καθίσταται «θεραπεία τής κτίσεως» (Μ. Αθανάσιος).
Κατά τον άγιο Ειρηναίο (MPG 7, 1086), ο Κύριος με τους ήλους τού σταυρού καθάρισε την άγρια γη. Επίσης, κατά τον Μ. Αθανάσιο (ΒΕΠΕΣ 30, 95. 112), η Σταύρωση του Κυρίου καθάρισε τον αέρα και κάθε μέρος τής κτίσεως. Τούτο εφαρμόζει η Εκκλησία στον (μικρό) αγιασμό και στον αγιασμό των υδάτων κατά τη γιορτή των Θεοφανείων.
Έτσι, πανηγυρίζουμε (γιορτάζουμε) σήμερα το κατόρθωμα του «Σταυρού», του οποίου αναστάσιμη χρήση έκανε πρώτος ο Κύριος. Ενώ δηλ. πρόκειται για θυσία, αισθανόμαστε χαρά. Πρόκειται για το φαινόμενο της ιερής αμφιθυμίας: «Αυτόν ασπασώμεθα τη χαρά και τω φόβω, φόβω δια την αμαρτίαν, ως ανάξιοι όντες, χαρά δε δια την σωτηρίαν, ην παρέχει τω κόσμω» (Δοξαστικό των Αίνων του Σταυρού).

Τέλος, επειδή η Χάρη τού Σταυρού δεν λειτουργεί αυτόματα, πάγια και μαγικά, επιβάλλεται και η από μέρους μας (συνεργιακώς) ασκητική «θυσία»:
ψυχική (νήψη, εγρήγορση, προσευχή),
σωματική (νηστεία, εγκράτεια)
και υλική (φιλανθρωπία).

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Αὐτόμελον.
Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ ἑκουσίως, τῇ ἐπωνύμῳ σου καινὴ πολιτεία, τοὺς οἰκτιρμούς σου δώρησαι, Χριστὲ ὁ Θεός, Εὔφρανον ἐν τῇ δυνάμει σου, τοὺς πιστοὺς Βασιλεῖς ἡμῶν, νίκας χορηγῶν αὐτοῖς, κατὰ τῶν πολεμίων, τὴν συμμαχίαν ἔχοιεν τὴν σήν, ὅπλον εἰρήνης, ἀήττητον τρόπαιον.

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὸ προσταχθὲν.
Ἐν Παραδείσῳ με τὸ πρίν, ξύλον ἐγύμνωσεν, οὗπερ τῇ γεύσει, ὁ ἐχθρὸς εἰσφέρει νέκρωσιν, τοῦ Σταυροῦ δὲ τὸ ξύλον, τῆς ζωῆς τὸ ἔνδυμα, ἀνθρώποις φέρον, ἐπάγη ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ κόσμος ὅλος ἐπλήσθη πάσης χαρᾶς· ὃν ὁρῶντες ὑψούμενον, Θεῷ ἐν πίστει λαοί, συμφώνως ἀνακράξωμεν· Πλήρης δόξης ὁ οἶκός σου. (Δίς)

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὸ προσταχθὲν.
Προδιετύπου μυστικῶς πάλαι τῷ χρόνῳ, ὁ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ναυῆ, Σταυροῦ τὸν τύπον, ὡς τὰς χεῖρας ἐξέτεινε σταυροφανῶς Σωτήρ μου· καὶ ἔστη ὁ ἥλιος ἕως ἐχθρούς, ἀνεῖλεν, ἀνθισταμένους σοι τῷ Θεῷ· νῦν δὲ οὗτος ἐσκότισται, ἐπὶ Σταυροῦ σε ὁρῶν, θανάτου κράτος λύοντα, καὶ τὸν ᾍδην σκυλεύοντα.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. β’.
Μόνον ἐπάγη τὸ ξύλον Χριστὲ τοῦ Σταυροῦ σου, τὰ θεμέλια ἐσαλεύθη τοῦ θανάτου Κύριε· ὃν γὰρ κατέπιε πόθῳ ᾍδης, ἀπήμεσε τρόμῳ· ἔδειξας ἡμῖν τὸ σωτήριόν σου Ἅγιε, καὶ δοξολογοῦμέν σε, Υἱὲ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς. (Δίς)

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
Τοῦ Σταυροῦ σου τὸ ξύλον προσκυνοῦμεν Φιλάνθρωπε, ὅτι ἐν αὐτῷ προσηλώθης ἡ ζωὴ τῶν ἁπάντων· Παράδεισον ἠνέῳξας Σωτήρ, τῷ πίστει προσελθόντι σοι Ληστῇ· καὶ τρυφῆς κατηξιώθη, ὁμολογῶν σοι, Μνήσθητί μου Κύριε. Δέξαι ὥσπερ ἐκεῖνον καὶ ἡμᾶς, κραυγάζοντας· Ἡμάρτομεν, πάντες τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου, μὴ ὑπερίδῃς ἡμᾶς. (Δίς)

Ὁ Οἶκος
Ὁ μετὰ τρίτον οὐρανὸν ἀρθεὶς ἐν Παραδείσῳ, καὶ ῥήματα τὰ ἄρρητα καὶ θεῖα, ἃ οὐκ ἐξὸν γλώσσαις λαλεῖν, τὶ τοῖς Γαλάταις γράφει, ὡς ἐρασταὶ τῶν Γραφῶν, ἀνέγνωτε καὶ ἔγνωτε. Ἐμοί, φησί, καυχᾶσθαι μὴ γένοιτο, πλὴν εἰ μὴ ἐν μόνῳ τῷ Σταυρῷ τῷ τοῦ Κυρίου, ἐν ᾧ παθών, ἔκτεινε τὰ πάθη. Αὐτὸν οὖν καὶ ἡμεῖς βεβαίως κρατῶμεν τοῦ Κυρίου τὸν Σταυρὸν καύχημα πάντες· ἔστι γὰρ σωτήριον ἡμῖν τοῦτο τὸ ξύλον, ὅπλον εἰρήνης ἀήττητον τρόπαιον.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Αρχείο